Achter Villa Aberson lag de havezate Averbergen. In 1969 is deze gesloopt voor het gelijknamige zorgcentrum. Foto: Olster Erfgoed
En we wisten ook dat de, voor een deel nog uit de 17e eeuw daterende, havezate in 1969 is gesloopt. (Yep, achteraf inderdaad onbegrijpelijk.)
Maar wat wij niet wisten was dat ons huis ligt in de voormalige tuinen van dit landgoed.
Aangenaam verrast, kwamen we dit kaartblad tegen uit de Hottinger-atlas:
Rond de havezate lag een grote, formele tuin. Zo op het oog 17e eeuws. Dat lijkt inderdaad waarschijnlijk omdat historici er vanuit gaan dat in het begin van de tachtiger jaren van deze eeuw er een nieuw huis gebouwd is, of dat in ieder geval het bestaande huis aanzienlijk is vertimmerd.*
De rechthoekige vakken van de tuin zijn omzoomd met bomenrijen. Vanuit de as van het gebouw leidt een lange laan naar de Zandwetering.
Uit 1810 dateert de volgende omschrijving:
Een heerenhuis […] voorzien van geëxtendeerde [=uitgebreide] tuinen en boomgaarden, beplant met exquise vrugtbomen, vijvers, zeer aangename wandelingen van zware opgaande boomen, akkersmaalsbosschen, allerbest hooi- en weideland […].
In het huidige stratenpatroon is de ligging van de lanen nog wel te herkennen. Maar zowel van het huis als van de uitgestrekte tuinen zijn geen sporen meer terug te vinden.
Maar dankzij deze kaart van militaire ingenieurs uit de 18e eeuw kijken we toch net weer even anders naar dit stukje Olst.
* A.J. Gevers & A.J. Mensema: De havezaten van Salland en hun bewoners. Alphen aan den Rijn, 1983.
En het raadsel van de eiken is inmiddels ook opgelost. We kregen laatst een foto onder ogen van de Kleistraat. Niet precies te dateren, maar waarschijnlijk gemaakt na 1960. En op de foto geen eiken maar overduidelijk populieren.
De grote eiken die er nu nog staan, zijn dus zeker van latere datum.
In het artikel staat dat er geen sporen van de uitgestrekte tuinen zijn te vinden.
Dat is toch wel zo! En zelfs zonder zoeken.
De Kleistraat is de meest oostelijke laan. Hier bevinden zich restanten van de vroegere laanbeplanting in de vorm van prachtige Amerikaanse eiken.
Helaas is ondanks inspanningen van aanwonenden, onlangs door de gemeente besloten hier berken en populieren aan te planten (december 2014) in plaats van eiken. Gelukkig blijven de eiken die nog over zijn staan.
Ook zijn er nog twee fruitboomgaarden aan de Kleistraat 1-3 en bij nr. 7.
Villa Aberson: Dat is natuurlijk de vraag. De Kleilaan komt inderdaad overeen met één van de lanen. Alleen zijn deze eikenbomen waarschijnlijk jonger.
De fruitbomenboomgaarden zijn zeker van latere datum. Op de topografische kaart van 1900 ontbreken deze nog.